آیا حیات در سیارات دیگر هم وجود دارد؟
is-there-life-other-planets
تاکنون بحثها و پژوهشهای زیادی درباره حیات در سیارات دیگر انجام شده است. در این مطلب درباره این موضوع صحبت میکنیم.
4.66
میلاد شکیب
27288
آیا حیات در سیارات دیگر هم وجود دارد؟
Vidoal
روباتگونهای کوتوله با رنگ نقرهای متالیک که دو شاخک فنرمانند از سر گرد و آهنیش بیرون زده، اولین تصور ما از موجودات فضایی است که در فیلمها و انیمیشنهای علمی – تخیلی ساخته و پرداخته شدهاند. موجوداتی که عموما در مریخ زندگی میکنند و از یک تمدن پیشرفته و زندگی مدرن برخوردار هستند. اما باید دید علم چقدر صحت و سقم این موضوع را تایید کرده است؟
متخصصان و کارشناسان علوم زیست فرازمینی و اختر زیستشناسی در این خصوص نظرات و دیدگاههای مختلفی دارند اما به طور کلی این گزارههای علمی چند چارچوب کلی دارند که بحث در این چارچوبها تا حدود زیادی ابهامات این مسئله را شفافسازی میکند. شاید هر کدام از این دیدگاهها در برخی جهات ناقض دیگری باشند اما قطعیت در مورد آنها وجود ندارد.
کهکشانی فتحناشدنی
عظمت و وسعت کهکشان بهقدری زیاد است که قطعا دستیابی به نقاط دورافتاده آن امکانپذیر نیست. سرعت نور در حدود ۳۰۰ هزار کیلومتر بر ثانیه است. نور در یک دقیقه قادر است مسافتی در حدود ۱۸ میلیون کیلومتر را بپیماید، بنابراین نور در یک ساعت مسافتی در حدود یک میلیارد و ۸۰ میلیون کیلومتر را میپیماید. با توجه به این که هر روز ۲۴ ساعت است از این رو نور در یک روز مسافتی حدود ۲۵ میلیارد و ۹۲۰ میلیون کیلومتر را میپیماید. حالا برای این که دریابید نور در یک سال چه مسافتی را طی میکند، عدد بهدست آمده را در ۳۶۵ ضرب کنید. این عدد عجیب و غریب مسافتی است که نور در یک سال میپیماید که در واقع همان «یک سال نوری» است.
در آخرین یافتههای تحقیقات نجوم و اخترشناسی اعلام شده که خوشه کهکشانی (galaxy cluster) در فاصله حدود ۱۲ میلیارد سال نوری دورتر از زمین قرار گرفته است. فرض کنید که انسان به فنآوریای دست یافته که قادر است با سرعت نور در کهکشان گشت و گذار کند، در این صورت باز هم ۱۳ میلیارد سال طول خواهد کشید تا به خوشه کهکشانی برسیم. با توجه به این عظمت بیکران قطعا به طور یقین نمیتوان در مورد زیست در کهکشان اظهار نظر کرد چون بشر هنوز به بخش عظیمی از کهکشان دسترسی پیدا نکرده است.
آیا تمدنهای فرازمینی وجود دارند؟
با پیشرفت علم و تکنولوژی بشر به این حقیقت دست یافته که نظام جهان از یک وحدت وجودی پیروی میکند بنابراین قوانین فیزیکی که بر سیاره زمین حاکم است بر دیگر بخشهای این جهان هستی نیز حکمفرماست. از آنجا که کشور شوروی سابق پیشگام در تحقیقات و علوم اخترشناسی و دگرزیستشناسی بوده، دو دانشمند بزرگ این کشور در این خصوص دو نظر متفاوت را ارائه کردهاند که صحت و سقم آنها تا کنون نه تایید و نه رد شده است.
آیوزیف اشکلوفسکی (Iosif Shklovsky) اخترفیزیکدان مشهور میگوید: «تمدن زمینی منحصربهفردترین و تنها تمدن موجود در کهکشان است». او عقیده دارد با فرض این که تمدنهای زیادی در جهان وجود دارند، مسلما تکامل آنها سیر یکسانی ندارد چراکه طبیعتا این تمدنها از امکانات علمی و تکنیکی متفاوتی برخوردار هستند. از این رو این تمدنها یا عقبماندهتر از تمدن زمینیاند و یا بسیار پیشرفتهتر از آن خواهند بود. بدین ترتیب باید دست کم چند تمدن پیشرفتهتر از تمدن زمینی وجود داشته باشد. با توجه به پیشرفت و میزان فعالیتهای علمی این تمدنها، قطعا منطقی است که انسان از وجود آنها باخبر شده باشد. در نتیجه چون انسان به چنین شواهدی دست پیدا نکرده بنابراین میتوان به صراحت گفت چنین تمدنهایی اساسا وجود ندارند.
اما وسوولد تروئیتسکی (Vsevolod Troitsky) دیگر هموطن او معتقد است که ممکن است هنوز مراحل تکامل تمدنهای فرازمینی به طور کامل سپری نشده باشد، بنابراین هنوز هم ظهور پیدا نکردهاند. او برای استدلال گفتههایش مدل «جهان داغ در حال انبساط» را مطرح کرده است. بدین مفهوم که در ابتدای پیدایش جهان هیچ ستاره، سیاره و حتی مولکول و یا اتمی وجود نداشته است. به ظهور رسیدن و تکامل اینها مستلزم سپری شدن یک زمان طولانی است از این رو شرایط و امکانات ضروری و لازم برای پیدایش موجودات زنده در مرحله ویژهای از تاریخ جهان تکمیل خواهد شد. در نهایت او نتیجه میگیرد که تمدنی پیشرفتهتر از تمدن زمینی وجود ندارد کما این که تمدنهای عقبماندهتر ممکن است وجود داشته باشند.
وجود یا عدم وجود
وجود حیات در کرات دیگر حتی در سطح میکروارگانیسمها هم جای بحث بسیار دارد. وجود حیات در منظومه شمسی وابسته به تحقق شرایط فیزیکی، شیمیایی و زیستی فراوانی است که محققان تاکنون در پژوهشهای خود چنین چیزی را کشف نکردهاند. امکان زیست و پیدایش حیات در یک سیاره نیازمند تحقق شرایط بسیار خاص و پیچیدهای است که تاکنون همگی آنها با هم در سیارهای به جز زمین یافت نشده است.
متاسفانه زمین رفتهرفته با سهلانگاریهای آدمی شرایط زیست خود را از دست میدهد و جای تامل است که فعلا بهغیر از این کره خاکی جای دیگری برای زیستن وجود ندارد. دانشمندان و پژوهشگران با اعلام این موضوع در آخر بحثهای علمیشان همیشه این نکته را خاطرنشان میکنند که با توجه به این که زمین تنها جایگاه فعلی برای زیست انسانهاست پس «سیاره زمین را دریابیم».
منابع: wonderopolis/ nasa/ survincity/ adsabs/ e-reading
پیشنهاد میکنیم مطالب و ویدئوهای زیر را نیز مشاهده کنید:
موجودات بیگانهی سایر سیارات کجا هستند؟ (ویدئو)
استارشات؛ پروژه بلندپروازانه استیون هاوکینگ و مارک زاکربرگ (مطلب)
تغییر مریخ و تبدیل آن به زمینی دیگر (ویدئو)
چه کشوری برندهی رقابت فضایی شد؟ (ویدئو)
اگر یک سیاهچاله توی جیب خود داشتید، چه اتفاقی میافتاد؟ (ویدئو)
متخصصان و کارشناسان علوم زیست فرازمینی و اختر زیستشناسی در این خصوص نظرات و دیدگاههای مختلفی دارند اما به طور کلی این گزارههای علمی چند چارچوب کلی دارند که بحث در این چارچوبها تا حدود زیادی ابهامات این مسئله را شفافسازی میکند. شاید هر کدام از این دیدگاهها در برخی جهات ناقض دیگری باشند اما قطعیت در مورد آنها وجود ندارد.
کهکشانی فتحناشدنی
عظمت و وسعت کهکشان بهقدری زیاد است که قطعا دستیابی به نقاط دورافتاده آن امکانپذیر نیست. سرعت نور در حدود ۳۰۰ هزار کیلومتر بر ثانیه است. نور در یک دقیقه قادر است مسافتی در حدود ۱۸ میلیون کیلومتر را بپیماید، بنابراین نور در یک ساعت مسافتی در حدود یک میلیارد و ۸۰ میلیون کیلومتر را میپیماید. با توجه به این که هر روز ۲۴ ساعت است از این رو نور در یک روز مسافتی حدود ۲۵ میلیارد و ۹۲۰ میلیون کیلومتر را میپیماید. حالا برای این که دریابید نور در یک سال چه مسافتی را طی میکند، عدد بهدست آمده را در ۳۶۵ ضرب کنید. این عدد عجیب و غریب مسافتی است که نور در یک سال میپیماید که در واقع همان «یک سال نوری» است.
در آخرین یافتههای تحقیقات نجوم و اخترشناسی اعلام شده که خوشه کهکشانی (galaxy cluster) در فاصله حدود ۱۲ میلیارد سال نوری دورتر از زمین قرار گرفته است. فرض کنید که انسان به فنآوریای دست یافته که قادر است با سرعت نور در کهکشان گشت و گذار کند، در این صورت باز هم ۱۳ میلیارد سال طول خواهد کشید تا به خوشه کهکشانی برسیم. با توجه به این عظمت بیکران قطعا به طور یقین نمیتوان در مورد زیست در کهکشان اظهار نظر کرد چون بشر هنوز به بخش عظیمی از کهکشان دسترسی پیدا نکرده است.
آیا تمدنهای فرازمینی وجود دارند؟
با پیشرفت علم و تکنولوژی بشر به این حقیقت دست یافته که نظام جهان از یک وحدت وجودی پیروی میکند بنابراین قوانین فیزیکی که بر سیاره زمین حاکم است بر دیگر بخشهای این جهان هستی نیز حکمفرماست. از آنجا که کشور شوروی سابق پیشگام در تحقیقات و علوم اخترشناسی و دگرزیستشناسی بوده، دو دانشمند بزرگ این کشور در این خصوص دو نظر متفاوت را ارائه کردهاند که صحت و سقم آنها تا کنون نه تایید و نه رد شده است.
آیوزیف اشکلوفسکی (Iosif Shklovsky) اخترفیزیکدان مشهور میگوید: «تمدن زمینی منحصربهفردترین و تنها تمدن موجود در کهکشان است». او عقیده دارد با فرض این که تمدنهای زیادی در جهان وجود دارند، مسلما تکامل آنها سیر یکسانی ندارد چراکه طبیعتا این تمدنها از امکانات علمی و تکنیکی متفاوتی برخوردار هستند. از این رو این تمدنها یا عقبماندهتر از تمدن زمینیاند و یا بسیار پیشرفتهتر از آن خواهند بود. بدین ترتیب باید دست کم چند تمدن پیشرفتهتر از تمدن زمینی وجود داشته باشد. با توجه به پیشرفت و میزان فعالیتهای علمی این تمدنها، قطعا منطقی است که انسان از وجود آنها باخبر شده باشد. در نتیجه چون انسان به چنین شواهدی دست پیدا نکرده بنابراین میتوان به صراحت گفت چنین تمدنهایی اساسا وجود ندارند.
اما وسوولد تروئیتسکی (Vsevolod Troitsky) دیگر هموطن او معتقد است که ممکن است هنوز مراحل تکامل تمدنهای فرازمینی به طور کامل سپری نشده باشد، بنابراین هنوز هم ظهور پیدا نکردهاند. او برای استدلال گفتههایش مدل «جهان داغ در حال انبساط» را مطرح کرده است. بدین مفهوم که در ابتدای پیدایش جهان هیچ ستاره، سیاره و حتی مولکول و یا اتمی وجود نداشته است. به ظهور رسیدن و تکامل اینها مستلزم سپری شدن یک زمان طولانی است از این رو شرایط و امکانات ضروری و لازم برای پیدایش موجودات زنده در مرحله ویژهای از تاریخ جهان تکمیل خواهد شد. در نهایت او نتیجه میگیرد که تمدنی پیشرفتهتر از تمدن زمینی وجود ندارد کما این که تمدنهای عقبماندهتر ممکن است وجود داشته باشند.
وجود یا عدم وجود
وجود حیات در کرات دیگر حتی در سطح میکروارگانیسمها هم جای بحث بسیار دارد. وجود حیات در منظومه شمسی وابسته به تحقق شرایط فیزیکی، شیمیایی و زیستی فراوانی است که محققان تاکنون در پژوهشهای خود چنین چیزی را کشف نکردهاند. امکان زیست و پیدایش حیات در یک سیاره نیازمند تحقق شرایط بسیار خاص و پیچیدهای است که تاکنون همگی آنها با هم در سیارهای به جز زمین یافت نشده است.
متاسفانه زمین رفتهرفته با سهلانگاریهای آدمی شرایط زیست خود را از دست میدهد و جای تامل است که فعلا بهغیر از این کره خاکی جای دیگری برای زیستن وجود ندارد. دانشمندان و پژوهشگران با اعلام این موضوع در آخر بحثهای علمیشان همیشه این نکته را خاطرنشان میکنند که با توجه به این که زمین تنها جایگاه فعلی برای زیست انسانهاست پس «سیاره زمین را دریابیم».
منابع: wonderopolis/ nasa/ survincity/ adsabs/ e-reading
پیشنهاد میکنیم مطالب و ویدئوهای زیر را نیز مشاهده کنید:
موجودات بیگانهی سایر سیارات کجا هستند؟ (ویدئو)
استارشات؛ پروژه بلندپروازانه استیون هاوکینگ و مارک زاکربرگ (مطلب)
تغییر مریخ و تبدیل آن به زمینی دیگر (ویدئو)
چه کشوری برندهی رقابت فضایی شد؟ (ویدئو)
اگر یک سیاهچاله توی جیب خود داشتید، چه اتفاقی میافتاد؟ (ویدئو)
اگر این مطلب برای شما مفید بوده، از ویدوآل حمایت کنید
کلیک کنید
سوالات و نظرات کاربران
-1
علیرضا
سه شنبه، 24 آبان 1401
همونطور که امام باقر طبق روایتی (ع) به جابر ابن یزید فرمود :آیا گمان کرده ای که فقط همین یک عالم است و بس و فقط همین یک بشر است.
نه بلکه خداوند هزار هزار عالم و هزار هزار بشر خلق کرده که ما آخرین آنان هستیم.
-1
محمد رسول عمرانی
شنبه، 12 خرداد 1397
بله قطعا با توجه به گفته دین و احادیث فرازمینی ها وجود دارن اما چه کسی میدونه اونا پیشرفته تر یا عقب مونده تر هست
درضمن امکان داره فرا زمینی ها با اونچه ما فکر میکنیم متفاوت باشه اگه حتی یک حیوان در کرات دیگه پیدا بشه بازهم یک موجود فرا زمینی هست من به شخصه خیلی دوست دارم حیات رو به صورت موجودی متمدن ببینم اما اگه این انسان متمدن قصد جون زمینی ها رو داشت چی؟ با این حال باز هم به نظرم انسان باید از منظومه شمسی خارج بشه وبه سیارات دیگر سفر کنه و حتی در یک سیاره ساکن بشه بنظرم ما خودمون
میتونیم فرا زمینی باشیم و خونمون کرات دیگه باشه
-1
محمد
شنبه، 12 اسفند 1396
خداوند کسی است که آسمانها وزمین را آفرید و جنبندگان را در آنها پرا کنده ساخت سوره شورا آیه ۲۹
-1
Shayan
جمعه، 10 آذر 1396
امام صادق (ع) فرمودند: به غیر از این زمین شما، زمینی نورانی وجود دارد که نورش از آن است و در آن مردمی هستند که خدا را بندگی میکنند و چیزی را با او شریک نمیشوند. پشت سر این خورشید شما 40 خورشید دیگر (کنایه از کرات زیاد دیگر) نیز وجود دارد که مخلوقات زیادی در آن زندگی میکنند و غیر از این ماه شما 40 ماه دیگر نیز هستند که مخلوقاتی در میان آنان زندگی میکنند که اساساً اطلاع ندارند که آیا مخلوقاتی به نام آدم در زمین وجود دارد یا نه.
منابع:
تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی، تفسیر سوره ق
شگفتیهای قرآن، وجهالله سیفالهی، صفحه 111
تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی، تفسیر سوره طلاق
ساکنان، آسمان از نظر قرآن، عباسعلی محمودی
کپی شده از سایت باشگاه خبرنگاران جوان
-1
Shayan
جمعه، 10 آذر 1396
{قطعا آفرینش آسمان ها و زمین،بسیار بزرگتر(و شکوهمندتر) از آفرینش مردم است ولی بیشتر مردم این را درک نمیکنند}
سوره غافر ، آیه 57
با سلام....
از آنجایی که این جهان بدون دلیل آفریده نشده شاید در نقاط دیگر جهان و کهکشان ها حیات وجود داشته باشد و یا شاید برای انسان باشد تا بتواند به انجا ها در اینده دسترسی پیدا کند و اتفاقات دیگر....
و زمانی علم به اوج پیشرفت خود میرسد که آقا امام زمان (عج) ظهور میکند و تمام پیشرفت های بشر در طول تاریخ در برابر علمی که در زمان ظهور به دست می آید تقریبا ناچیز است....
((برای ظهور آقا امام زمان(عج)صلوات))
0
امیر قربانی
شنبه، 13 آذر 1395
ای کاش افراد فرا زمینی را ببینیم
0
سامان بیات
سه شنبه، 09 خرداد 1396
(پاسخ)
ای کاش
2
Alireza raiss
دوشنبه، 20 دی 1395
شاید حیات در جاهای دیگه اصلا حیات کربنی نباشه
1
علی اکبر ظهرابی
چهارشنبه، 18 اسفند 1395
(پاسخ)
اصلا حیات نمیتونه کربنی نباشه...حیات موجودات زنده با کربن مفهوم پیدا میکنه
-1
sepehr manafi
پنج شنبه، 12 اسفند 1395
به نظر من موجودات فضایی وجود دارن و از ما خیلی پیشرفته تر هستن.
-1
بنیامین عزیزطولی
شنبه، 07 اسفند 1395
به احتمال زیاد موجودات فرازمینی وجود دارن؛ ولی من فکر میکنم متمدن تر از ما نیستن و تنها انسان تونسته به این مرحله از پیشرفت و تکامل برسه.
-1
اسامه شمس
جمعه، 06 اسفند 1395
کسی که به حیات دیگر باور نداشته باشه چیزی حالیش نیست
2
mojde
چهارشنبه، 06 بهمن 1395
سلام.به نظر من وجود داره چون امکان نداره جهان به این بزرگ باشه و قسمت خیلیی خیلی کوچیک از اون(زمین)قابل زیستن باشه
1
رامتین کریمی
شنبه، 18 دی 1395
به نظر میاد هست اما با اون چیزی که ما تصور می کنیم تفاوت داره! به احتمال زیاد اون ها نه تنها از ما پیشرفته تر نیستن بلکه شاید تکامل حیاتشون هنوز در مراحل بسیار پایینی مثل تک سلولی ها باشه!
0
Ashkan Shakiba
یکشنبه، 19 دی 1395
(پاسخ)
چرا اینطوری فکر میکنی؟
همونقدری که ما وقت داشتیم اونا هم داشتن
1
اشکان شکیبا
یکشنبه، 19 دی 1395
شاید حیات در جاهای دیگه اصلا حیات کربنی نباشه
و مثل ما نیازمند تنفس نباشند
یا تنفسشون فرق داشته باشه
1
اشکان
یکشنبه، 19 دی 1395
ممکنه نوع حیات اونا فرق کنه و اصلا نیازمند تنفس نباشن یا تنفسشون با ما فرق داشته باشه و چیزای دیگه
0
alireza rahimi
شنبه، 04 دی 1395
به نظر من وجود دارن وگرنه چرا این همه سیاره هستش
1
مصطفی کهن
دوشنبه، 29 آذر 1395
وجود اب و هوا برای تنفس از لازمه های زندگی در سیارات دیگه هست که اگه ممکن بشه
1
هادي اصفهاني
یکشنبه، 21 آذر 1395
از نظر فيزيكي(خارج از مباحث متافيزيك) اصلا مشخص نيست كه موجودات هوشياري مثل بشر، در كرات ديگر وجود داشته باشند.
ولي بايد روي اجرام آسماني كه شرايط مناسب حيات بشر رو داشته باشند بيشتر تحقيق كرد و به نظرم چنين سياره ها يا اجرام آسماني براي زندگي بشر وجود دارد
-1
Yenafar
دوشنبه، 08 آذر 1395
با سلام؛با سپاس از اینکه وقت گذاشتید و پاسخ مرا ارسال کردید.ولی مساله ای که ذهن مرا درگیر کرده اینه که کسانی که قبل از اصلاح ،مطلب شما را خوانده اند و این موضوع را سند قرار میدهند آنوقت تکلیف چیست؟چون شما با این کاری که میکنید و باعث ارتقای فکر و اندیشه ما بخصوص جوانان میشوید مسئولیت سنگینی روی شانه های توانای شما ایجاد میکند.
1
گروه آموزشی ویدوآل
دوشنبه، 08 آذر 1395
(پاسخ)
تمام تلاش ما این است که هیچ اشتباهی در مطالب منتشر شده، وجود نداشته باشد، ولی هیچ انسانی در این کره خاکی کامل نیست و به طور حتم امکان خطا وجود دارد، ما نیز از این امر مستثنی نیستیم. مطالب ما قبل از ارسال توسط حداقل دو ژورنالیست علم بررسی و تائید میشوند. تلاش خواهیم کرد که در مطالب آینده چنین اشتباهاتی رخ ندهد.
0
Ye nafar
شنبه، 06 آذر 1395
با توجه به بخش اول مقالتون کیهان اونقدر وسعت داره و همچنین سرعت انبساط کیهانی تقریبن غیر ممکنه که ما بتونیم حتی خارج از کهکشان راه شیری سفر کنیم که مساله برای دیگر تمدنها هم صادقه و در قسمت نظر استیون هاوکینگ در هیچ جا به قطعیت وجود حیات را رد نکرده حتی امکان وجود تمدنها و حیات آلی با مثلا ترکیبات سیلیسی بجای. کربن را هم رد نکرده .خواهشا مطالب خوبتونو با نقل قول غلط خراب نکنید.
0
گروه آموزشی ویدوآل
شنبه، 06 آذر 1395
(پاسخ)
سلام، با تشکر از تذکر خوب و مفید شما، قسمت پایانی مقاله تصحیح شد.
1
benyamin aziztouli
جمعه، 05 آذر 1395
بسیار جالب بود! من هر وقت مقالات مرتبط با این موضوع رو میخونم، در یک دنیایی غرق میشم که منو تا بی نهایت میبره!
1
سجاد علیزاده
چهارشنبه، 03 آذر 1395
شاید در آینده ای نه چندان دور انسان ها بتونن با موجودات فرازمینی ارتباط برقرار کنند. بعید نیست
1
Reza Porforoogh
پنج شنبه، 04 آذر 1395
(پاسخ)
از نظر من ما قبل از اینکه بتونیم به این تکنولوژی برسیم که بتونیم با فرا زمینی ها ارتباط برقرار کنیم خودمون سیارمونو نابود میکنیم مگه سیاره ما چقر میتونه تحمل کنه ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
0
Mohsen Nemati
پنج شنبه، 04 آذر 1395
لطفا روی همه مطالبتون لینک مطلب بزارید نه تک و توک
-1
مهدی محمدزاده گیوه چی
چهارشنبه، 03 آذر 1395
جالب بود ول تکراری
1
سروش عباسی
چهارشنبه، 03 آذر 1395
پس تمام تصاویر ثبت شده از موجودات فضایی توهمی بیش نیست
1
مهدی حلاج نیا
چهارشنبه، 03 آذر 1395
به نظر من شاید موجودات دیگری در جهان وجود داشته باشد زیرا همین که کهکشان راه شیری جز یکی از میلیارد ها کهشان در دنیا هست باید بگوییم شاید اینگونه نباشد که هیچ موجودی در سیاره ی دیگر وجود نداشته باشد.
1
سجاد مظفري
چهارشنبه، 03 آذر 1395
بنظر من صد در صد حیات تو کهکشان های دیگه ام هست ولی هنوز انسان به اون علم نرسیده که بتونه بره و ببینه
1
محمد خانزاد
چهارشنبه، 03 آذر 1395
تشکر.
قطعا گستردگی هستی بقدری عظیم هست که احتمال وجود تمدن های دیگر بسیار زیاد باشد. ضمن اینکه این تمدنها هم میتوانند پیشرفته تر از انسانها و هم ابتدایی تر باشند، در مبحث تکامل بر طبق قانون احتمالات هر اتفاقی ممکنه بیفته حتی در مدت زمانهای کم. ضمن اینکه در تکامل انسانها بر روی زمین وقت زیادی سپری شده و اینکه هوشمندی ما آنقدر هم خوب نیست که سرعت پیشرفت تمدن ما سریع باشه. اگر قدری هوشمندتر بودیم شاید راهی که 200 هزار سال طول کشید تا انسانها بهش برسن رو میشد در 20 سال طی کرد.
نویسنده
میلاد شکیب
تامین و مدیریت محتوا حرفه اصلیام است؛ فرقی نمیکند در یک نشریه یا در فضای آنلاین. آنچه مهم است دقت در نوشتن، استفاده از منابع معتبر، بهرهگیری از یک زبان ساده و روان و تامین محتوای کاربردی است.